თიბისიბანკის ანტიკორუფციული ხედვა მდგრადი ბიზნეს გარემოსთვის

როგორ შეუძლია ბიზნეს სექტორს, ხელი შეუწყოს კორუფციის პრევენციის მექანიზმებს საქართველოში; რამდენად მნიშვნელოვანია მულტისექტორული პარტნიორობა კერძო  სექტორს, სამოქალაქო საზოგადოებასა და სახელმწიფოს შორის ქვეყნის ანტიკორუფციული პოლიტიკის შემუშავების პროცესში – ამ საკითხებზე თიბისი ბანკის  შესაბამისობის რისკის მართვის დეპარტამენტის უფროსი ნათია მიქაუტაძე საუბრობს.

ნათია მიქაუტაძე, თიბისი ბანკის შესაბამისობის რისკის მართვის დეპარტამენტის უფროსი

თუ შეიძლება, მოგვიყევით ანტიკორუფციული პრინციპის დაცვის მიმართულებით ბანკის საქმიანობის შესახებ.

გაეროს გლობალური შეთანხმების მეათე პრინციპი ეხება კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლას მისი სხვადასხვა გამოვლინებით. მოდით, ჩავუღრმავდეთ ამ მნიშვნელოვან თემას:

გაეროს გლობალური შეთანხმების მეათე პრინციპი, რომელიც 2004 წელს იქნა მიღებული, მოუწოდებს ბიზნესს, აქტიურად ებრძოლოს კორუფციას. აქ არ იგულისხმება მხოლოდ კორუფციული ქმედებების თავიდან აცილება; ასევე, ყურადღება გამახვილებულია ანტიკორუფციული პოლიტიკისა  და კონკრეტული პროგრამების  პროაქტიულ  შემუშავებაზე როგორც კომპანიის შიგნით, ასევე მის ღირებულების / მიწოდების ჯაჭვში.

რას ნიშნავს ეს პრაქტიკაში:

• მკაფიო პოლიტიკისა და სახელმძღვანელო პრინციპების ჩამოყალიბება:
  • ეთიკური სტანდარტებისა და შესაბამისობასთან დაკავშირებული მოლოდინების ამსახველი ქცევის კოდექსის შემუშავება და გავრცელება.
  • ყველა თანამშრომლისთვის პოლიტიკის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა.
• ხელმძღვანელობის კომუნიკაცია: – თანმიმდევრული კომუნიკაცია მნიშვნელოვანია.
  • ხელმძღვანელებმა რეგულარულად უნდა გამოხატონ თავიანთი ვალდებულება ეთიკისა და შესაბამისობის მიმართ გზავნილების, შეხვედრებისა და საჯარო განცხადებების საშუალებით, რაც ხაზს უსვამს ეთიკური ქცევის მნიშვნელობას და სახავს მისაბაძ  მაგალითს.
• ტრენინგი  და სასწავლო  პროგრამები
  • სავალდებულო ტრენინგების ჩატარება ყველა თანამშრომლისთვის ეთიკური სტანდარტების, შესაბამისობის პოლიტიკისა და ანგარიშგების მექანიზმების შესახებ.
  • რეალური სცენარებისა და შემთხვევის შესწავლის გამოყენება, რათა თანამშრომლებმა გააცნობიერონ, როგორ გამოიყენება ეს პრინციპები პრაქტიკაში.
• ანგარიშგების არხების შექმნა და პოპულარიზაცია:
  • მრავალი, უსაფრთხო და ადვილად გამოსაყენებელი არხის შექმნა თანამშრომლებისთვის, პრობლემების შესახებ ინფორმაციის მიწოდების მიზნით (მაგ., ცხელი ხაზები, ონლაინ პლატფორმები, ანონიმური მხილების  სისტემები).
  • მკაფიო ინფორმირება ამ არხების ხელმისაწვდომობისა და დანიშნულების შესახებ, რათა თანამშრომლებმა შეძლონ მათი გამოყენება  და დარწმუნებულნი იყვნენ მათ გამოყენებაში შურისძიების შიშის გარეშე.
  • შურისძიების საწინააღმდეგო მკაფიო პოლიტიკის ჩამოყალიბება იმ თანამშრომლების დასაცავად, რომლებიც მიანიშნებენ პრობლემებზე.
  •  მკაფიო კომუნიკაცია დამცავი მექანიზმების შესახებ, რათა თანამშრომლებმა დაჯერებულად  იგრძნონ თავი  აზრის გამოხატვისას.
• რეგულარული საინფორმაციო კამპანიები:
  • მუდმივი საკომუნიკაციო კამპანიების გამართვა, თანამშრომლებისთვის   ორგანიზაციის ეთიკური ღირებულებების, შესაბამისობის ვალდებულებებისა და აზრის გამოთქმის მნიშვნელობის შესახსენებლად.
  • საინფორმაციო ბიულეტენების, პლაკატების, ინტრანეტის სტატიებისა და სემინარების გამოყენება, გზავნილების რელევანტურობის შესანარჩუნებლად.
• წახალისება და აღიარება:
  • ეთიკური ქცევის აღიარება და დაფასება საჯაროდ, რათა წაახალისოთ სხვები- იმოქმედონ ანალოგიურად.
  • ეთიკური სტანდარტების მიმართ ერთგულების ჩართვა თანამშრომელთა მუშაობის შეფასებაში.
• რეგულარული ანგარიშგება  და უკუკავშირი:
  • რეგულარული ანგარიშების მომზადება შესაბამისობის ძალისხმევისა და შედეგების შესახებ, როგორიცაა გაეროს გლობალური შეთანხმების კომუნიკაცია   პროგრესის შესახებ.
  •  გაერთიანებული, ანონიმური მონაცემების გაზიარება დასახელებული  პრობლემებისა და მათი გადაჭრის გზების შესახებ,  რაც ზრდის გამჭვირვალობას  და  ავლენს ერთგულებას  საკითხების გადაჭრის მიმართ .
• სისტემების მონიტორინგი და დახვეწა:
  • საკომუნიკაციო და საანგარიშო არხების ეფექტიანობის რეგულარული მიმოხილვა.
  • თანამშრომლებისა და დაინტერესებული მხარეებისგან მიღებული გამოხმაურებების შეგროვება ეფექტიანი კომუნიკაციის ნებისმიერი ბარიერის ან ანგარიშგების პროცესში არსებული ხარვეზების გამოსავლენად და საჭიროებისამებრ კორექტირების შესატანად.
• უწყვეტი უკუკავშირის ციკლის შექმნა:
  • პერიოდული შეხვედრების ან გამოკითხვების გამართვა ეთიკისა და შესაბამისობის პროგრამის ეფექტიანობის შესახებ თანამშრომელთა აზრის შესაგროვებლად.
  •  უკუკავშირის გამოყენება საკომუნიკაციო სტრატეგიების, ანგარიშგების სისტემებისა და სასწავლო პროგრამების გასაუმჯობესებლად.

რომ შევაჯამოთ, ბანკის ერთგულება მეათე პრინციპისადმი გულისხმობს არამხოლოდ კორუფციული პრაქტიკის თავიდან აცილებას, არამედ აქტიურ მუშაობას უფრო გამჭვირვალე და ეთიკური ბიზნეს გარემოს შესაქმნელად. ამგვარი პოლიტიკის გამოყენებით, ბანკი ხელს უწყობს ნდობის ჩამოყალიბებას, მისი რეპუტაციის დაცვასა და მდგრადი პრაქტიკის პოპულარიზაციას.

რამდენად მნიშვნელოვანია  კერძო სექტორის მიერ ბიზნესის კეთილსინდისიერებისა და კორუფციასთან ბრძოლის საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვა? თქვენი შიდა ანტიკორუფციული მექანიზმების შესახებ რომ მოგვიყვეთ.

ამ შეკითხვაზე პასუხის გასაცემა  საბოლოო მიზნიდან უნდა დავიწყოთ. კომპანიების მიზანს წარმოადგენს ეთიკისა და შესაბამისობის ძლიერი კულტურის ჩამოყალიბება, რომელიც მნიშვნელოვანია არამხოლოდ რისკების უფრო ეფექტიანი მართვისთვის, არამედ აძლიერებს რეპუტაციას დაინტერესებულ მხარეებს შორის.

კერძო სექტორის მიერ ბიზნესის კეთილსინდისიერებისა და ანტიკორუფციული საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვა არამხოლოდ მნიშვნელოვანია, არამედ აუცილებელია რამდენიმე მიზეზის გამო:

უპირველეს ყოვლისა, ეს პროცესი მიზნად ისახავს ნდობისა და ანგარიშვალდებულების განვითარებას. კორუფციასთან ბრძოლა და კეთილსინდისიერების ხელშეწყობა აუცილებელია ნდობისა და ანგარიშვალდებულების გარემოს შესაქმნელად. როდესაც კომპანიები იცავენ მაღალ ეთიკურ სტანდარტებს, ისინი ხელს უწყობენ უფრო ჯანსაღი გლობალური და ადგილობრივი ეკონომიკის განვითარებას.

გარდა ამისა, ეს  მნიშვნელოვან  გავლენას ახდენს კომპანიის, ბიზნესისა და მთლიანად საზოგადოების მდგრად განვითარებაზე. ცნობილია, რომ კორუფცია სერიოზულ საფრთხეს უქმნის კანონის უზენაესობასა და მდგრად განვითარებას მთელ მსოფლიოში. ის არაპროპორციულად ზემოქმედებს მოწყვლად მოსახლეობაზე. ეთიკური პრაქტიკის გატარებით, ანტიკორუფციული კანონების დაცვით და ბიზნესის კეთილსინდისიერებისადმი ერთგულების დემონსტრირებით, კერძო სექტორი ხდება პოზიტიური ცვლილებების ძლიერი მამოძრავებელი ძალა. 

ბიზნესის კეთილსინდისიერება და ანტიკორუფციული საერთაშორისო სტანდარტები გადამწყვეტია გამჭვირვალე, ანგარიშვალდებული და მდგრადი გლობალური ბიზნეს გარემოსთვის.

ანგარიშვალდებულება გამჭვირვალობის უზრუნველყოფის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტია. ამზადებს თუ არა თიბისი ბანკი კორპორაციული მდგრადობის ანგარიშს და ხელმისაწვდომია თუ არა ეს ანგარიში ყველა დაინტერესებული მხარისთვის?

თიბისი აღიარებს გამჭვირვალობის, ანგარიშვალდებულებისა და მდგრადობის მნიშვნელობას. 2019 წლიდან ჩვენ ვამზადებთ მდგრადობის წლიურ ანგარიშებს, რათა მივაწოდოთ ინფორმაცია ჩვენი გარემოსდაცვითი, სოციალური და მმართველობითი (ESG) ძალისხმევის შესახებ  დაინტერესებულ მხარეებს. ანგარიში საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომია ქართულ და ინგლისურ ენებზე. ანგარიში აჯამებს თიბისის ერთგულებას  მდგრადობის ინიციატივებისადმი და ასახავს თიბისის საქმიანობას, რომელიც დაკავშირებულია ეკოლოგიურ პასუხისმგებლობასთან, სოციალურ ზემოქმედებასთან, მმართველობასთან  და ეთიკურ ქცევასთან. ანგარიშგების პროცესი გვაწვდის სხვა ღირებულ ინფორმაციას; ეს არ არის მხოლოდ ანგარიშგება – ეს არის სწავლების პროცესი – საუკეთესო პრაქტიკის შედარებითი ანალიზისა  და პროგრესის გაზომვის გზით. ასეთი შედარებითი ანალიზი( ბენჩმარკინგი) გვეხმარება ხარვეზების აღმოფხვრაში და  ხელს უწყობს უწყვეტი გაუმჯობესებისკენ სწრაფვას. ეს იწვევს ახალი მიზნებისა  და გაზომვადი შესრულების ძირითადი ინდიკატორების  (KPI) დასახვას, რაც უზრუნველყოფს ეთიკისა და შესაბამისობის ძალისხმევის  განვითარებას დროთა განმავლობაში. გარდა ამისა, მკაფიო ინდიკატორების  არსებობა საშუალებას აძლევს კომპანიას თვალყური ადევნოს პროგრესს და  დაადგინოს  რამდენად კარგად  ხდება  ეთიკური პრაქტიკის დანერგვა  ყოველდღიურ ოპერაციებში. რეგულარული ანგარიშგება მხარს უჭერს ამ პროცესს იმის ჩვენებით, თუ რამდენად კარგად არის დაცული ეთიკა. ამ მიზნების პროგრესის თვალყურის დევნება  ასევე შეიძლება იყოს მამოტივირებელი ფაქტორი თანამშრომლებისთვის, რადგან ისინი ხედავენ, რომ  კომპანია არამხოლოდ ერთგულია ეთიკური სტანდარტების მიმართ, არამედ აქტიურად მუშაობს მათ გაუმჯობესებაზე.

მთლიანობაში, თიბისის ერთგულება გამჭვირვალობის მიმართ ასახულია მის მდგრადობის ანგარიშგებაში. გარემოსდაცვითი, სოციალური და მმართველობითი (ESG) ძალისხმევის გაზიარებით, ჩვენ ვავლენთ ერთგულებას პასუხისმგებლიანი საბანკო საქმიანობისა  და დადებითი ზეგავლენის მიმართ.

რამდენად მნიშვნელოვანია მულტისექტორული პარტნიორობა კერძო სექტორს, სახელმწიფოსა და სამოქალაქო სექტორს შორის ქვეყნის ანტიკორუფციული პოლიტიკის შემუშავებისა და განხორციელების პროცესში?

მულტისექტორული პარტნიორობა, რომელიც მოიცავს ორგანიზაციებს სხვადასხვა სექტორიდან,  მთავრობის, კერძო სექტორისა და სამოქალაქო საზოგადოების ჩათვლით, გადამწყვეტია ეფექტიანი ანტიკორუფციული პოლიტიკის შემუშავებისა და განხორციელების პროცესში. უპირველეს ყოვლისა, ის ხელს უწყობს პასუხისმგებლობისა და გამოცდილების გაზიარებას.

მთავრობები ასრულებენ ცენტრალურ როლს პოლიტიკის შემუშავებაში, კანონმდებლობის შექმნასა  და აღსრულებაში.  მათ აქვთ ანტიკორუფციული კანონებისა  და რეგულაციების შექმნის უფლებამოსილება. ბიზნესები და კორპორაციები ხელს უწყობენ პრაქტიკული გამოცდილებით, რესურსებითა და ინოვაციებით. მათ შეუძლიათ ანტიკორუფციული ზომების დანერგვა თავიანთ საქმიანობასა და მიწოდების ჯაჭვებში. არასამთავრობო ორგანიზაციები, საზოგადოებრივი ჯგუფები და აქტივისტები მოქმედებენ როგორც სადარჯოზე მყოფი მეთვალყურეები,“  რომლებიც მხარს უჭერენ გამჭვირვალობასა და ანგარიშვალდებულებას. ისინი გვაწვდიან მნიშვნელოვან ინფორმაციას და პასუხისმგებლობას მოითხოვენ  როგორც საჯარო, ასევე კერძო სექტორებისგან.

ამასთან, თანამშრომლობის მეშვეობით სექტორები ინაწილებენ ანტიკორუფციულ ძალისხმევასთან დაკავშირებულ რისკებს. ცალკეული ორგანიზაცია ვერ გაუმკლავდება კორუფციას დამოუკიდებლად. ფინანსური, ტექნიკური და ადამიანური რესურსების გაერთიანება უფრო ეფექტიანი პროგრამების განხორციელების საშუალებას იძლევა. მაგალითად, სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებს შეუძლიათ გამოიყენონ კერძო სექტორის გამოცდილება და სახელმწიფო დაფინანსება.

როგორ ხედავთ საქართველოს ბიზნეს სექტორის საქმიანობას კორუფციის პრევენციის, შემცირებისა და კორუფციულ ფაქტებზე რეაგირების მხრივ? როგორ შეუძლია ბიზნეს სექტორს  მეტად შეუწყოს ხელი ბიზნესის კეთილსინდისიერებასა და კორუფციის პრევენციის მექანიზმებს საქართველოში?

ბოლო წლებმა დაგვანახა, რომ ინოვაცია და ტექნოლოგია ასევე  გადამწყვეტ როლს ასრულებს. კერძო სექტორი ხშირად ლიდერობს ტექნოლოგიური მიღწევების  წინსვლაში. ტექნოლოგია აძლევს საშუალებას  ორგანიზაციებს, რომლებიც ცდილობენ შეასრულონ თავიანთი ეთიკური და მდგრადობის ვალდებულებები,  უფრო სწრაფად და უფრო ზუსტად აღრიცხონ მიღწეული პროგრესი.

ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევას წარმოადგენს  ზუსტი და საიმედო მონაცემების დროული შეგროვება. ტექნოლოგიებს – ავტომატიზაციის, ხელოვნური ინტელექტისა და მონაცემთა ანალიტიკის საშუალებით – შეუძლიათ ამ პროცესის გამარტივება, რაც უზრუნველყოფს, რომ ორგანიზაციები  არამხოლოდ სწორ  მონაცემებს აგროვებენ, არამედ   ამას უფრო ეფექტიანად აკეთებენ. ეს საშუალებას აძლევს შესაბამისობის/ESG გუნდებს, ფოკუსირება მოახდინონ მონაცემების ინტერპრეტაციაზე და დაანახონ  მიღწეული პროგრესი დაინტერესებულ  მხარეებს.

ხელოვნური ინტელექტი განსაკუთრებით ხელსაყრელი ინსტრუმენტია რეგულარული ანგარიშების სტანდარტიზაციისთვის, რაც  შესაბამისობის სპეციალისტების დროს ზოგავს  და აძლევს მათ საშუალებას  მეტი ყურადღება დაუთმონ  სტრატეგიულ ამოცანებს, როგორიცაა ტენდენციების ანალიზი და იმ სფეროების გამოვლენა, სადაც ეთიკური სტანდარტების გაძლიერებაა შესაძლებელი. ის, ასევე, აძლიერებს ჩვენს უნარს, თვალყური ვადევნოთ ისტორიულ მონაცემებს, რაც აუცილებელია გრძელვადიანი პროგრესის დემონსტრირებისთვის და ეთიკური ვალდებულებების შესასრულებლად. ტექნოლოგიების დახმარებით, ჩვენ შეგვიძლია, გავცდეთ ძირითადი მაჩვენებლების დათვლას და შემოგთავაზოთ უფრო სიღრმისეული ხედვა, რომელიც ავლენს რეალურ პროგრესს მდგრადობის, ადამიანის უფლებებისა და ანტიკორუფციული ძალისხმევის მიმართულებით.

უფრო მეტიც, რეალურ დროში განახლებული მონაცემების  მიწოდების შესაძლებლობა ორგანიზაციებს დაეხმარება დაინტერესებულ მხარეებთან უფრო ეფექტიანი და გამჭვირვალე კომუნიკაციის დამყარებაში.

ამ მიღწევებთან ერთად ჩნდება ეთიკური მოსაზრებების საჭიროება. მონაცემთა შეგროვების, შენახვისა და გამოყენების გზა უნდა შეესაბამებოდეს კონფიდენციალურობის წესებს და უზრუნველყოფდეს გამჭვირვალობას. მონაცემთა შეგროვებისა და ანგარიშგების გლობალური რეგულაციების განვითარებასთან ერთად, შესაბამისობის გუნდებმა უნდა უზრუნველყონ  ტექნოლოგიების  პასუხისმგებლიანი გამოყენება და ყურადღება გაამახვილონ   ეთიკურ პრაქტიკაზე.

და ბოლოს, ტექნოლოგია არ არის მხოლოდ ეფექტიანობის გაზრდის ინსტრუმენტი; ის წარმოადგენს  გამჭვირვალობის გაზრდის საშუალებას უკეთესი გადაწყვეტილების მისაღებად და, საბოლოო ჯამში, უფრო ეთიკური ბიზნეს პრაქტიკის უზრუნველსაყოფად. ტექნოლოგიური მიღწევების გამოყენებით, ორგანიზაციებს შეუძლიათ  უფრო ეფექტიანად წარმოადგინონ  ინფორმაცია მიღწეულ პროგრესზე, დაინტერესებული მხარეებისთვის  დეტალური და საინტერესო ანგარიშების წარდგენით, რომლებიც ნამდვილად ასახავს მათ ერთგულებას ეთიკური სტანდარტებისადმი.